در مقالاتی که درباره محتوای باکیفیت نوشته‌ایم، بارها و بارها تأکید کرده‌ایم که محتوا باید از نظر نگارشی و املایی کاملاً با دستور زبان فارسی مطابقت داشته باشد. نیم‌فاصله یکی از مواردی است که رعایت آن، نشان‌دهنده‌ٔ تسلط و فهم بالای شما از نحوه نگارش زبان فارسی است. ضمن این که رعایت نیم فاصله باعث آراستگی و زیبایی متن فارسی نیز می‌شود. در این میان سوالات زیادی به وجود می‌آید.
- نخست این که نیم فاصله چیست و چگونه می‌توان آن را رعایت کرد؟
- از منظر سئو نیز این سوال به وجود می‌آید که آیا نیم فاصله اثری در سئو دارد؟
- آیا گوگل تفاوت کلمات را بعد و قبل از استفاده از نیم فاصله می‌فهمد؟
این‌ها مواردی هستند که قصد داریم تا در این مقاله به آنها پاسخ دهیم. با ادامه مقاله همراه باشید.
نیم‌فاصله چیست؟
در نگارش زبان فارسی دو نوع فاصله داریم. نوع نخست، فاصله‌ای است که میان واژگان یک جمله قرار می‌گیرد. به طور مثال، در همین متنی که در حال خواندنش هستید، میان هر واژه، یک فاصله قرار دارد. که به هنگام تایپ با استفاده از کلید Space این فاصله قرار داده می‌شود. نوعِ دیگرِ فاصله، فاصله‌ای است که میان حروف قرار دارد. به این نوع فاصله، نیم‌فاصله یا فاصلهٔ مجازی گفته می‌شود. بر مبنای مصوبهٔ فرهنگستان هنر و زبان فارسی، در نگارش برخی کلمات فارسی، دو حرف نباید به هم بچسبند، اما از طرفی دیگر، نباید فاصلهٔ کامل نیز داشته باشند. برای تایپ این موارد در فضای دیجیتال، از نیم‌فاصله استفاده می‌کنیم. این کلمات که به آنها اشاره شده، شامل موارد زیر هستند:
- فعل‌هایی که پیشوند دارند. مثلاً می‌رفتم.
- نگارشِ «می رفتم» اشتباه است.
- کلمات ساخته شده با پیشوند. مثلاً باهوش یا بیادب
- نگارشِ «با هوش» و «بی ادب» اشتباه است.
- نکته: مشخص است که در تایپِ «باهوش» حتی اگر از نیم‌فاصله نیز استفاده نکنیم، «با» و «هوش» به هم نمی‌چسبند. اما در واقع این فاصله بین دو حرف وجود دارد. اما اگر در تایپِ «بیادب» از فاصلهٔ مجازی یا نیم‌فاصله استفاده نکنیم، شکل آن به صورتِ «بیادب» خواهد شد.
- کلمات مرکب. مثل آب‌بازی یا فداکاری
- نگارشِ «آب بازی» یا «فدا کاری» اشتباه است.
- ترکیبات عطفی. وقتی که حرف واو در بین دو کلمه قرار بگیرد و باعث شود که ترکیب آنها بر یک مفهوم واحد دلالت کند. مثلِ آب‌وهوا یا خوش‌وبِش
- نگارش «آب و هوا» و «خوش و بش» اشتباه است.
- های جمع در آخر کلمه. برای جداکردن های جمع در پایان کلمه، می‌توانید از نیم‌فاصله استفاده کنید. مثال: آنها، کتابها
- بر اساس مصوبه فرهنگستان زبان فارسی، چسباندن های جمع به کلمه لزوماً اشتباه نیست. یعنی نوشتن به فرمِ آنها و کتابها نیز صحیح است. اما در مواردی، جدانویسی الزامی است:
- هرگاه ها بعد از کلمهٔ بیگانه و نامأنوس به کار رود: پوزیتویست‌ها، فرمالیست‌ها
- هرگاه کلمه بیش از سه دندانه داشته باشد یا به ط یا ظ ختم شود: پیش‌بینی‌ها، حساسیت‌ها، استنباط‌ها، تلفظ‌ها
- هرگاه بخواهیم خود کلمه را برای تأکید یا مقاصد دیگر، به شکل متفاوت بنویسیم: کتابها، باغ‌ها، متمدن‌ها، ایرانی‌ها
- هرگاه جمع اسامی خاص مد نظر باشد: مولوی‌ها، سعدی‌ها، فردوسی‌ها، هدایت‌ها
- هرگاه کلمه به حرفِ غیر ملفوظ ختم شود: میوه‌ها، خانه‌ها
- هرگاه کلمه به های ملفوظ ختم شود که به حرفِ پیش از خود چسبیده باشد: فقیه‌ها، به‌ها
- بر اساس مصوبه فرهنگستان زبان فارسی، چسباندن های جمع به کلمه لزوماً اشتباه نیست. یعنی نوشتن به فرمِ آنها و کتابها نیز صحیح است. اما در مواردی، جدانویسی الزامی است:
برای اطمینان از صحیح بودن نگارش کلمهٔ مورد نظر خود می‌توانید به فرهنگ املایی زبان فارسی مراجعه کنید.
چگونه نیم‌فاصله را تایپ کنیم؟
نیم‌فاصله به عنوان یک نویسه در استاندارد یونی‌کد وجود دارد. کد این نویسه در استاندارد یونی‌کد U+200C است. به همین خاطر در کیبوردهای استاندارد فارسی، در هر سیستم عاملی می‌توان از نیم فاصله استفاده کرد.
در ویندوز
از ویندوز ۸ به بالا، امکان نصب کیبورد استاندارد فارسی از داخل خود ویندوز وجود دارد. برای اضافه کردن کیبورد استاندارد فارسی در ویندوز ۸ به بالا کافی است به مسیر زیر بروید:
Control Panel > Clock, Language, and Region > Language
کلید Add a Language را انتخاب کنید و زبان فارسی (Persian) را به کیبورد خود اضافه کنید. اگر از قبل زبان فارسی را به ویندوز خود اضافه کرده‌اید، انجام این مرحله لازم نیست.
سپس بر روی Options روبه‌روی زبان فارسی در همین قسمت کلیک کنید. در قسمت Input Method، گزینهٔ Add an Input Method را انتخاب نمایید. در بین گزینه‌ها، کیبورد فارسی استاندارد با نام Persian (Standard) را خواهید دید. بعد از انجام این مراحل، کیبورد استاندارد برای شما فعال می‌شود.
برای نصب کیبورد استاندارد فارسی در ویندوز ۷ به قبل، می‌توانید این فایل را دانلود و نصب نمایید.
با استفاده از کیبورد استاندارد فارسی، با زدن همزمان دکمه‌های Shift + Space می‌توانید نیم‌فاصله را تایپ کنید.
دقت کنید که تنها شکل تایپ نیم‌فاصله یا همان فاصلهٔ مجازی در ویندوز همین است. روش‌هایی به غیر از این نیز وجود دارد که ممکن است در جاهای دیگر دیده باشید. مثلاً استفاده از Ctrl + Shift + 2 یا خط تیره + Ctrl در محیط Word. این کلیدها با وجود که در ظاهر نیم‌فاصله ایجاد می‌کنند، اما در واقع یونی‌کد رسمی نیم‌فاصله نیستند. با جابه‌جایی متن، یا انتقال آن به محیط‌های دیگر، نیم‌فاصله‌ها به هم می‌ریزند. اما اگر از کیبورد استاندارد و رسمی استفاده کنید، به هیچ وجه و در هیچ کجا مشکلی در نیم‌فاصله‌های تایپ شده به وجود نخواهد آمد. به همین خاطر ما در این متن فقط روش صحیح استفاده از نیم‌فاصله را گنجانده‌ایم و به آن موارد دیگر نپرداخته‌ایم.
در اندروید
در سیستم عامل اندروید، ممکن است کیبورد فارسیِ پیش‌فرض، دارای نیم‌فاصله نباشد. برای همین پیشنهاد ما این است که کیبوردِ گوگل یا جی‌برد (Gboard) را از گوگل پلی دانلود و نصب نمایید. در زبانِ فارسیِ این کیبورد، نیم‌فاصله وجود دارد. دکمه مربوط به نیم‌فاصله در جی‌برد را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:
در iOS
در کیبورد فارسیِ سیستم عامل iOS، نیم‌فاصله وجود دارد و لازم نیست شما برنامهٔ اضافی دانلود کنید. اما از آنجایی که تا پیش از عرضهٔ نسخهٔ ۱۱، کیبورد فارسی در این سیستم عامل وجود نداشت، بسیاری از کاربران ایرانی هم‌چنان از کیبورد عربی استفاده می‌کنند. نگارش با کیبورد عربی به هیچ وجه صحیح و قابل قبول نیست. توصیهٔ ما به همهٔ کاربران iOS این است که کیبورد خود را به کیبورد فارسی تغییر دهند.
در کیبوردِ فارسیِ iOS، نیم‌فاصله در محلی که در تصویر نشان داده شده، قرار گرفته است:
در مک
در مک نیز می‌توانید صفحه کلید استاندارد فارسی با کد ISIRI 2901 را نصب کنید و با کلیدهای ترکیبی Shift + Space از نیم فاصله بهره‌مند شوید.
در لینوکس
لینوکس از صفحه کلید استاندارد فارسی استفاده می‌کند. برای همین به صورت پیش‌فرض می‌توانید با استفاده از کلیدهای ترکیبی Shift + Space نیم‌فاصله را تایپ کنید. اگر این کار در سیستم شما جواب نداد، مراحل زیر را دنبال کنید:
به بخش Preferences بروید. گزینهٔ Keyboard را انتخاب کنید. بعد از آن Layout و بعد از آن نیز Options را انتخاب نمایید. در اینجا می‌توانید برای Using space key to insert non-breakable space character، یک کلید ترکیبی دلخواه انتخاب کنید. مثلاً همان Shift + Space را برای عملِ Zero-width non-joiner character at second level انتخاب کنید. به این ترتیب، در محیط لینوکس، این دو کلید برای شما نیم‌فاصله را تایپ خواهند کرد.
نیم فاصله در سئو
بعد از این توضیحات، نوبت به جواب این سوالات می‌رسد:
- آیا گوگل متوجه فرق نیم‌فاصله و فاصله می‌شود؟
- آیا استفاده از نیم فاصله در سئو تأثیری دارد؟
گوگل قطعاً متوجه فرق نیم‌فاصله و فاصلهٔ کامل می‌شود. چرا که گوگل یک ربات است و تفاوت نویسه‌های مختلف را کاملاً درک می‌کند. اما این که آیا نیم‌فاصله در سئو تأثیر مثبت دارد یا نه، بیشتر به رفتار کاربران بستگی دارد. مثلاً شما وقتی نیم‌فاصله را در گوگل سرچ می‌کنید، گوگل از شما می‌پرسد آیا منظورتان نیم فاصله نبوده؟
دلیل آن این است که بیشتر کاربران نیم‌فاصله را به صورتِ نیم فاصله جست‌وجو کرده‌اند. احتمالاً به این دلیل که کیبوردشان نیم‌فاصله نداشته و به دنبال آن بوده‌اند! از همین رو، گوگل تشخیص داده که نیم فاصله صحیح‌تر است. در همین متنی که در حال خواندنش هستید هم نیم‌فاصله به دو صورت نوشته شده. تا کاربرانی که این عبارت را به هر دو شکل سرچ می‌کنند، بتوانند آن را پیدا کنند.
از آنجایی که اکثر وبسایت‌های فارسیِ معتبر، نگارش صحیحی دارند و نیم‌فاصله را رعایت می‌کنند، می‌توان گفت که رعایت نیم‌فاصله می‌تواند از نظر سئو تأثیر مثبتی روی سایت داشته باشد. چرا که گوگل سایت‌های معتبر را الگوی خود قرار می‌دهد. از طرف دیگر، رعایت نیم‌فاصله خود باعث آراستگی و زیبایی متن می‌شود. علاوه بر آن، خوانایی متن‌ها راحت‌تر می‌شود و محتواها با قصد کاربر منطبق‌تر می‌شوند. به همین خاطر هم استقبال کاربران بیشتر خواهد شد و در نهایت به نفع سئوی سایت شما خواهد بود.
پس به صورت کلی می‌توان گفت که رعایت نیم فاصله تأثیر مثبتی روی وبسایت شما خواهد داشت. ضمن این که روند پیشرفت وب فارسی به گونه‌ای است که می‌توان پیش‌بینی کرد در آینده‌ای نزدیک، تقریباً همهٔ وبسایت‌ها از نیم‌فاصله استفاده خواهند کرد. بنابراین بهتر است تا نیم‌فاصله را از همین الان در وبسایت خود رعایت کنیم تا در آینده از بقیه عقب نمانیم.
جدا از این مسائل، باید به خاطر داشته باشید که ما در حال نگارش به زبان فارسی هستیم. پس باید قواعد نگارشی و املایی آن را صرفِ نظر از تأثیر در سئو، به صورت کامل رعایت کنیم.